Vú sữa là loại cây ăn quả nhiệt đới, có vị ngọt thanh mát, hàm lượng dinh dưỡng cao nên cực kỳ tốt cho sức khỏe của con người. Đây được xem là loại trái cây có giá trị kinh tế xuất khẩu khá cao, góp phần cải thiện thu nhập của bà con nông dân. Bên cạnh đó, lá và quả vú sữa có màu sắc rất bắt mắt nên thường được trồng để làm cảnh.
A. ĐẶC ĐIỂM CỦA CÂY vú sữa
- Tên thường gọi: Cây Vú Sữa
- Tên khoa học: Chrysophyllum cainino
- Họ: Hồng Xiêm
- Nguồn gốc: đảo Antilles và châu Mỹ
1. Đặc điểm hình thái
Cây có thân gỗ mọc thẳng đứng, cây cao, Vỏ cây có màu nâu xù xì. Cây lớn rất nhanh có thân cành dẻo, tán lá rộng chiều cao trung bình mỗi cây có thể đạt được là 10-15m.
Lá vú sữa mọc so le nhau, nó có hình ovan đơn, mép lá nguyên có chiều dài trung bình từ 5 đến 15 cm. Mặt dưới lá bóng nhẵn nhìn từ xa như kiểu lá có màu vàng vậy.
Quả vú sữa to bằng khoảng nắm tay người lớn, da màu xanh, khi chín chuyển dần sang màu hồng nhạt, ăn rất ngon miệng. Quả có hình tròn đều, lớp vỏ bên ngoài có màu xanh trắng hay màu tía cũng có khi có màu nâu ánh lục khi quả chín.
2. Đặc điểm sinh học
1. Đối với đời sống
Hiện nay cây vú sữa được trồng khá phổ biến, nó không chỉ được trồng trong nhà, sân vườn, đường phố, công viên…vừa tạo cảnh quan xanh mát, vừa là cây bóng mát giúp che bóng râm cho những ngày hè oi ả. Cây vú sữa còn giúp cung cấp khí oxy, hút chất độc, bụi bặm làm cho bầu không khí thêm trong lành, mát mẻ hơn.
Quả vú sữa còn là loại quả ăn được, rất ngon, mang lại giá trị kinh tế cao. Lớp cùi thị của qảu vú sữa được dùng để ăn tráng miệng, nó có vị ngọt thanh mát, nếu để lạnh ở nhiệt độ khoảng 10-15 độ C thì ăn quả còn ngon hơn nữa nhé. Theo kinh nghiệm thì những quả vú sữa nào có lớp vỏ màu tía cùi và thịt sẽ đặc hơn, còn những quả vỏ màu nâu-lục thì sẽ có vỏ mỏng và nhiều cùi thịt bị nhão.
Lá của cây vú sữa cũng được một số khu vực sử dụng như chè vậy, người ta thường sắc lá lên để uống thay nước lọc chữa bệnh đái tháo đường hay bệnh thấp khớp. Vỏ của cây vú sữa có chứa chất bổ nó có tác dụng kích thích, uống nước sắc từ vỏ cây này sẽ chữa được bệnh ho.
Quả Vú Sữa được dùng làm thức ăn bổ, tráng miệng. Thịt quả có vị ngọt, dịu, nhưng ăn quả thật chín mới khỏi chát. Rễ và lá dùng chữa các chứng đau nhức, sưng tấy. Người ta cũng dùng lá sắc lấy nước uống chữa bệnh đau dạ dày.
2. Trong phong thủy
Hoa ban trắng tượng trưng cho may mắn, tốt lành và những điều tuyệt vời nhất. Vì thế, cứ mỗi mùa hoa ban trắng người dân Tây Bắc lại cực kỳ phấn khởi.
Cây hoa ban trắng được mọc lên từ những cánh đồi đầy sỏi đá mà vẫn đơm hoa kết trái, cho ra những cánh hoa trắng muốt, tinh khôi và mềm mại. Chính vì thế, loài hoa này còn đại diện cho sự vươn lên, không ngừng cố gắng và phấn đấu, cũng giống như tinh thần kiên cường và bất khuất của người dân xứ Tây Bắc.
C. CÁCH CHĂM SÓC CÂY VÚ SỮA
1. Nước
Nên cung cấp đủ nước, tưới nước khoảng 3 – 5 lần/tuần. Mùa nắng nên tưới nhiều nước hơn và tưới vào lúc râm mát để giúp cây phát triển tốt hơn và giảm tỷ lệ cây chết.
2. Ánh sáng, nhiệt độ
Cây vú sữa trồng thích hợp trong điều kiện nhiệt đới nhiệt độ 22-34 độ, chỉ ra hoa tốt trong điều kiện có hai mùa mưa nắng phân biệt và không chịu được gió to do cây có tán lá dày và rễ nông.
3. Đất trồng
Đất thích hợp nhất để trồng cây là đất phì sa ven sông, loại đất thịt nhẹ, ít chua và có khả năng thoát nước tốt tránh cây bị ngập úng vào mùa mưa.
4. Phân bón
Chọn phân bón chất lượng, bón phân đầy đủ để cây phát triển. Dùng phân NPK tỉ lệ 1:1 hoà vào nước rồi tưới, bón 4 lần/năm, lượng phân bón nên tăng dần theo độ tuổi của cây.
5. Nhân giống
Cây vú sữa có thể nhân giống bằng 3 cách như sau: ghép cành, chiết cành, gieo hạt. khi được chăm bón tốt thì phương pháp nhân giống bằng chiết cành hoặc ghép cành sau khoảng thời gian từ 2-3 năm là bắt đầu cho thu hoạch được, còn khi gieo hạt thì thời gian lâu hơn rất nhiều. cây vú sữa cho thu hoạch sau thời gian từ 180-200 ngày, mùa thu hoạch chính của cây vú sữa từ tháng 2-3 dương lịch hàng năm.
6. Sâu bệnh thường gặp
Sâu và ruồi đục quả: Làm rụng quả non và ăn phá thịt quả già. Dùng các loại thuốc Vibasu, Netoxin, Lorsban,… Phòng trừ bằng cách phun thuốc 2-3 lần mỗi lần cách nhau 7-10 ngày.
Sâu ăn hoa: Phun các loại thuốc Cyber Alpha 50ND theo liều lượng trên bao bì để điều trị.
Sâu đục cành: Cắt bỏ cành bị sâu bệnh hoặc bịt lỗ sâu cắn phá bằng bông tẩm thuốc sâu.
Rệp sáp: Dùng các loại thuốc Dimenat, Lancer, Vibasu, Oncol, Fenbis, Lorsban, Pyrinex,… để điều trị. Trước khi phun thuốc có thể phun nước rửa bớt lớp sáp che phủ.
